Bloot kamperen in een rolstoel

“Als iedereen bloot is, wordt bloot heel gewoon”

Volgens onderzoek van Motivaction (2019) genieten ruim 2,5 miljoen mensen in Nederland regelmatig van naaktrecreatie. Geen kleren is heerlijk en zorgt voor een hoop minder gedoe, constateert ook Eelke Kelderman. Zij ging voor het tweede jaar naar een naturistencamping.

Mijn eerste bloot-kampeer-ervaring in Duitsland vorig jaar, zit nog fris in mijn geheugen. Op een warme zomerdag reden we na een flinke autorit door de campingpoort, toen een blote man langs onze auto fietste. We hadden dan wel gereserveerd op een naturistencamping, maar mijn hersenen registreerden dit toch als buitengewoon vreemd. Eenmaal op het kampeerveld trok mijn vriend Tjeerd direct zijn kleren uit, hij groette vriendelijk de buren die net het eten opgeschept hadden. Zijn witte billen staken bleekjes af tegen de zongebruinde borsten van de buurvrouw. Ik weet nog dat ik mij ernstig afvroeg of het wel zo’n goed idee was, dat blote. Die eerste avond hield ik veilig mijn kleren aan. In het campingrestaurant vond ik de naakte lijven ongemakkelijk. En dat ik de enige was met een vrolijk zomerjurkje, maakte het niet beter. Zonder kleren stapte ik de volgende ochtend toch mijn rolstoel in. Hoe makkelijk was dat! Ik zoefde richting het toiletgebouw in mijn nakende niksie. Een zacht briesje over mijn huid. De warme zon op mijn schouders, wat fijn.

Dezelfde dag vertrokken we naar de volgende naturistencamping, bovenop een berg nabij Bologna in Italië. Kleinschaliger, en prachtig in de natuur. Het was heet en toen de tent stond voelde ik me vrij om mijn jurk uit te doen. Het voelde eerder gek om hem aan te houden, hoe maf is dat! Als iedereen bloot is, is bloot heel gewoon. De laatste week van onze vakantie moesten we terug in het gareel: kleren aan dus. Getsie, wat strak en wat een gedoe na het douchen.

Ook voor de afwas doet Eelke haar kleren niet aan

Kroatië

Dit jaar verblijven we ruim twee weken met onze blote billen op een naturistencamping in Istrië, Kroatië. De camping waar Tjeerd als klein jongetje met zijn ouders gewoon raakte aan het bloot vakantie vieren. Had ik vorig jaar voor mijn gevoel nog best wat ‘bekijks’, hier op deze grote camping is een naakte roller ook heel gewoon. Zo sta ik regelmatig bij de rolstoeltoegankelijk badkamer in de ‘rij’ met een andere Nederlandse rolstoeldame, Natasja. Zij blijkt al vijf jaar een enthousiast naturist en haar lijstje met campings noteer ik direct in mijn telefoon. Ik vraag ook meteen naar de zachte badstof kussenhoesjes om haar zitkussen, die blijkt ze zelf te maken. Veel handiger dan die steeds verschuivende, harde handdoek in mijn stoel. De dag voordat zij vertrekken en hun vouwwagen al half is ingepakt, vraag ik of zij samen met haar man Robert op de foto wil voor Support Magazine. Heel even zie ik twijfel, maar dan een trots: ja!

Ter voorbereiding op dit artikel spreek ik Natasja in Nederland weer, door de telefoon. Niet iedereen blijkt te weten dat zij naar naturistencampings gaan. Natasja: “De ouders van Robert weten het bijvoorbeeld niet. Maar toen zijn kinderen naar ons toe wilde komen op de camping, moesten we het natuurlijk wel even zeggen. Het is geen geheim, maar je hoeft het niet aan iedereen te vertellen.”

Zelf ben ik open over onze blootvakanties en mensen reageren meestal hetzelfde. ‘Ja, moet je vooral doen als jij dat lekker vindt.’ Maar zelf? Oh nee. Ongemakkelijk zijn met het eigen lichaam speelt daar vaak een rol bij. Ook het beeld van blote billen bij de gezamenlijke afwasplaats en hupsende borsten en piemels op de tennisbaan roept de nodige huiveringen op. Ik snap het, het is even gek als je net op de camping aankomt. Toch is het echt net zo vreemd als je na drie dagen buiten de camping komt en je iedereen weer met badpak op het strand ziet liggen.

Levenswijze

Toevallig of niet heb ik een paar blootfans onder mijn rollende kennissen en vrienden.  Natasja snapt dat rollers graag voor bloot kiezen: “Allereerst is het heel praktisch, ik heb ineens geen hulp meer nodig bij het aantrekken van die rottige bh of broek. Maar naturisme is meer, het is van oorsprong echt een levenswijze. Het gaat over het respecteren en waarderen van elkaar en de natuur waarin je leeft. Onze ervaring tot nu is dat naturisten heel relaxte mensen zijn, ze laten elkaar gewoon. Kijken minder naar elkaar, oordelen niet. Het is echt een ontspannen manier van leven, je rolt zo je tent uit. Klaar! Kleding kan irriteren, beklemmend werken. Thuis trek ik ook direct die strakke spijkerbroek uit, heerlijk. Dat doet wat met je, ik word daar in elk geval relaxed van.”

Lekker bruin kleuren, de warmte op mijn blote rug, geen hinder van kleding, snel klaar na het douchen, zwemmen in je blootje. Ook mij doet het goed, ik voel me vrij en lekker in mijn lijf. Het verschil met andere lijven wordt minder groot, lijkt het. Het doet er niet meer toe, en wie is er nou eigenlijk wel perfect?

Natasja en Robert, trots op zichzelf én hun nieuwe vouwwagen!

De laatste week van onze vakantie start het hoogseizoen. Het wordt drukker en de gemiddelde leeftijd van de campinggasten gaat naar beneden, samen met het gehalte aan kwabbels, scheve ruggen en dikke buiken. Ik realiseer mij dat het vooral mijn eigen gedachten zijn die mij onzekerder maken in het zwembad, waar ineens ook pubers en jonge, mooie vaders en moeders opduiken. Opnieuw een oefening in het toelaten van gevoelens en het ervaren van wat dit met mij doet.

Textielwereld

Eenmaal thuis mis ik de zon op mijn huid en kost het me meer tijd en moeite om naar de wc te gaan. Ook sta ik weer voor de kast te treuzelen. Welke kleren moet ik aan? Thuis uit de kleren gaan is lastig als je midden in Utrecht woont. Natasja en Robert trekken regelmatig de gordijnen dicht, de buren weten inmiddels dat ze dan niet hoeven aan te bellen. Natasja: “Overigens ben ik best preuts hoor. Op een naturistencamping is naakt zo normaal dat het niet opvalt dat je naakt bent. Maar in de ‘textielwereld’ zal je mij niet snel uitdagend of bloot gekleed zien. Dat valt op en vind ik niet fijn.”

Hoe grappig werkt dat mensenbrein toch. Ik kijk in elk geval uit naar onze volgende vakantie. Heel grote kans dat de kleren dan weer lekker uit gaan!

Naturistenfacts

Wat je misschien nog wilt weten…

  • Koud, zonnebrand, ongesteld? Kleren zijn niet verboden, trek gerust wat aan. Op sommige naturistencampings trek je bij het sporten ook wat aan, of in de winkel. Zwemkleding is wel taboe. In de openbare ruimtes zit iedereen op zijn eigen handdoekje.
  • Naturistencampings bieden vaak meer rust, ruimte en natuur. Wist je dat naaktstranden veel schoner zijn dan andere stranden na een drukke stranddag? Het is trouwens verboden foto’s van anderen te maken.
  • Bang om alleen vegetarische, geitenwollen sokken dragende hippies tegen te komen? Dat is allang niet meer zo. Je ziet wel mensen met alleen schoenen én sokken aan, dat wandelt nu eenmaal fijner. Heb je aangepaste schoenen nodig om te lopen? Dat is dus helemaal niet gek.
  • Het aantal naturistencampings is beperkt, vooral die met voorzieningen voor rolstoelgebruikers. In Nederland zijn er een paar. Frankrijk, Kroatië en Duitsland bieden de meeste kansen.

Vind toegankelijke naturistencampings op:

www.blootkompas.nl of Eurocampings-naturisme-toegankelijk.

Let op, de camping Ca’ Le Scope, waar Eelke in Italië verblijft, heeft beperkt toegankelijk sanitair. Camping Ulika in Kroatië heeft aangepast sanitair in meerdere sanitairgebouwen en ook camping Dreiländereck in Duitsland had een ruime aangepaste badkamer.

 

Dit artikel verscheen eerder in Support Magazine Vakantie-editie 2024. Tekst: Eelke Kelderman, foto’s: Tjeerd Maas

Mini-roadtrip: Noardeast-Fryslân

Mini-roadtrip: Noardeast-Fryslân

Schilderachtige dorpjes, knappe vergezichten, unieke natuurgebieden en een rijke historie. Pak je koffer en ga op ontdekkingstocht door Noordoost-Friesland, daar waar je nog het donker en de stilte kunt ervaren. Ik ga je voor en tip een aantal mooie rolstoelproof plekjes.

We beginnen onze mini-roadtrip op de grens van Friesland en Groningen in het uiterste noorden, in het dorp Eanjum. De eerste twee nachten staan geboekt bij boetiekhotel Toxopeus, er zijn maar vijf kamers en het restaurant voelt als een huiskamer. We eten er de eerste dag heerlijke krokante kibbeling, met dikke frieten. De rolstoeltoegankelijke kamer op de begane grond is klein, dus vooral geschikt om te slapen > bekijk de foto’s.

Nationaal Park Lauwersmeer

Zee werd meer, meer werd wildernis. De wildernis werd een rustplaats voor vogel en mens. Dat is in een notendop de geschiedenis van Nationaal Park Lauwersmeer. Met de auto rijden we ernaartoe, een mooie route over de dam en de sluis bij Lauwersoog, langs jachthaven Noordergat richting activiteitencentrum het Lauwersnest. Vanuit hier vertrekt een mooie, afwisselende rolstoeltoegankelijke wandelroute. Blauwe lucht weerspiegelt in het water, uitgestrekte ruige bloeiende weides, schelpenpaadjes langs struiken met grijsglinsterende blaadjes en oranje bessen van de Duindoorn. Lichtdoorschrijnend bos. Stilte. De route lijkt langer dan de aangegeven drie kilometer, we zijn ruim twee uur onderweg maar vinden dan ook wel een klavertje vier en het sprookjesachtige witte Parnassia bloempje. Bij het centrum is een natuurspeeltuin met picknickplaats en een kleine tentoonstelling. Je koopt er een ijsje of tapt er een kopje thee. — Rolstoeltoegankelijk toilet bij het Lauwersnest.

Sfeerbeelden natuur
Wandeling door Nationaal Park Lauwersmeer
  • Het Lauwersmeergebied is een Dark Sky Park, samen met de Borstplaat op Terschelling de enige plek in Nederland waar de duisternis beschermd is.
  • Met rondvaartschip de Vlinderbalg kun je ook het Lauwersmeer op, vertrek vanuit Oostmahoorn.

Na de wandeling staat mijn auto met een platte band dus wachten we op de ANWB. De reserveband is gelukkig snel gevonden en daarna is het heerlijk aanschuiven bij Restaurant het Raadsel van de Wadden. We pakken daar ook nog even een mooie zonsondergang boven de Lauwersmeerhaven mee. — Toiletruimte beperkt/langwerpig, geen beugels, toiletpot alleen vanaf voorkant bereikbaar.

Bloemetjes in de Kruidhof

Deze dagen is mijn moeder mijn reisgezel, dus we kunnen helemaal los in het bloemetjesthema. Tuin, natuur en plantjes heb ik zeker van haar en mijn oma meegekregen. Vandaag dompelen we ons opnieuw onder in een zee van bloemen en heerlijke geuren, nu in de hortus van Friesland, de Kruidhof. We wandelen door de Kloostertuin, de Bijbelplantentuin, een Muziektuin, een Heemtuin en een Verfplantentuin. Naast de botanische en Nederlandse naam, staat soms ook de Friese naam op de bordjes bij de planten. Wat een fijne plek. Lunch en koffie in ‘de Eettuin’ zijn ook aan te raden! De verkooptuin, met bijzondere planten en zaden om je eigen tuin mee op te vrolijken was voor ons ook niet te weerstaan. — De toegankelijke wandelroute staat duidelijk aangegeven op de kaart, er is een goed aangepast toilet, rollator en rolstoel te leen en parkeren kan voor de ingang (GPP).

Sfeerbeelden van de bloemen in de Kruidhof
Botanische tuin ‘Kruidhof’

B&B Claercamp

Na deze heerlijke dag rijden we door naar ons volgende logeeradres, vakantiehuis ‘de Priorij’ bij B&B Claercamp, in Rinsumageast. De vroegere stal is stijlvol omgebouwd tot vijf persoons vakantiehuis, met een slaap- en badkamer beneden. Voor de deur is een terras met picknicktafel, of je vindt een lekker plekje onder de kastanjebomen in de omheinde tuin.

Eelke op de boot in de zon, lachend met zonnebril
Eelke op de veerboot: “Om buiten te zitten volg je de fietsers, het bovendek is niet bereikbaar met de rolstoel.”

Schiermonnikoog

Omdat we zulk prachtig weer hebben besluiten we de volgende dag vroeg in de ochtend de veerboot te pakken naar Schiermonnikoog. De avond tevoren boeken we een fiets voor mijn moeder, zodat die bij aankomst in de haven klaar staat. Mijn rolstoel heeft voldoende snelheid om naast te fietsen. In twintig minuten bereiken we het enige dorpje op het eiland en ploffen direct neer op het eerste terras in de zon voor een cappuccino met appeltaart. Tegenover het beroemde Hotel van der Werff. Bij Beachclub Noderstraun staat een elektrische strandrolstoel dus dat is ons volgende doel. Het vrije gevoel van ‘wandelen’ over het strand, dichtbij de ruisende zee, verrast mij elke keer opnieuw. Na de lunch bij het strandpaviljoen fietsen we lekker door de duinen. Heuveltje op, heuveltje af, over schelpenpaadjes op zoek naar de rode vuurtoren. Nog gevonden ook! We struinen nog wat langs winkeltjes en al waren we het niet van plan, we zitten pas op de laatste boot terug naar de wal. Je gaat toch niet weg als het nog zo fijn is

— Het toilet bij Beachclub Noderstraun is toegankelijk maar toiletpot is zijwaarts geplaatst in een nis, hierdoor slechts aan een kant bereikbaar (zie foto Hogenood-app). Bij Hotel van der Werff is ook een rolstoeltoegankelijk toilet. 

4 foto's in 1 collage; rode vuurtoren, schelpenfietspad door duinen met zee op de achtergrond, Eelke in Strandrolstoel aan het strand met haar moeder

Dokkum en Bonifatius

De bolwerken, de grachten met haar prachtige panden en de gezelligheid van de winkelstraatjes en terrasjes. Dokkum is leuk. Ik ben blij verrast over de toegankelijkheid van de winkels in Dokkum. We starten direct met een taartje bij De Waegh, in een mooi historisch pand uit 1754, de vroegere Boterwaag. Wij lunchen lekker bij restaurant de Halve Maan op het drijvende terras: de koftjalk Tromp, ook meteen de grootste tjalk ter wereld. Prima toegankelijk met een stevige, brede oprit. Proef zeker ook het lokale Bonifatiusbier of zoek verkoeling bij de unieke IJsfontein op de Markt.

3 sfeerbeelden van Dokkum, Bordje met Taartje, Stadhuis en historisch schip Tromp
Sfeer in Dokkum

Bonifatius is trouwens de man die Dokkum beroemd maakte. Hij werd op 5 juni 754 nabij Dokkum vermoord en meteen heilig verklaard. Hoe triest het leven voor de missionaris ook afliep, de stad hield er een schat aan verhalen en een geneeskrachtige bron met een grote half overdekte kapel als bedevaartsoord aan over. De hoge driedelige, rondbogige toegangspoort maakt direct indruk, daarna oogt het juist knus door de overdekte zitplaatsten in het halfrond, met in het midden de openlucht. Een beetje alsof je een oud Romeins amfitheater betreedt. Ik vind het echt een bijzondere, sfeervolle stilteplek die je gezien moet hebben (open van 1 juni tot en met 15 september). Elk jaar komen er tussen de 25.000 en 40.000 pelgrims naar de stad om de kapel te bezoeken.

Een vrouw (moeder Eelke) zit op een bankje voor zich uit te kijken onder een boom met op de achtergrond de ingang (3 bogen) van de Bonifatiuskapel
Een heerlijk rustige plek, de Bonifatiuskapel in Dokkum

— In Dokkum parkeren wij de auto op parkeerterrein Lutjebleek. Een toegankelijk toilet bleek lastig te vinden. In Museum Dokkum vond ik er eentje (terwijl het museum verder niet toegankelijk is), er stonden wel twee zware dossierkasten in, waardoor de ruimte beperkt werd (zie ook foto in HogeNood-app).

Wadlopen zonder vieze wielen?

Het buitendijkse Natuurgebied de Peazemerlannen, onderdeel van Werelderfgoed Waddenzee, is via de Deltadijk en de zomerdijk goed rolstoeltoegankelijk, terwijl je toch zo’n 2,5 kilometer het wad ‘inloopt’. Dat maakt deze plek extra uniek voor rollers, dus dat wil ik beleven. In Paesens gaan wij de dijk op via een oplopend pad (Jisterwei). Eenmaal op de dijk is het uitzicht ver en prachtig. Helaas is het schapenrooster om het natuurgebied in te gaan te risicovol met mijn elektrische rolstoel en het hek ernaast is op slot. Dat is even een domper. Tegelijkertijd een reden om nog een keer terug te komen (met een slijptol).

— Van nov. tot maart is het hek open. Tijdens de andere maanden informeer bij Oan’e dyk voor wadlooptochten of 06 46633989. Wandeling is leuk te combineren met een bezoek museum ’t Fiskershúske — Toilet bereikbaar, maar niet aangepast (zelf niet gezien).

Wandeling bij Paesens op de dijk, helaas kunnen we de pier niet bereiken door het schapenrooster

Onze ‘mini-road-tour’ door Friesland zit erop. We hebben Noordoost Friesland doorkruist en waren verrast door de schoonheid ervan. Het zomerweer hielp mee aan het vakantiegevoel. Bij ons laatste logeeradresje, bij B&B Prikkebosk kon ik mij het best zelfstandig redden en voelde ik mij het meest thuis. Het ontbijt was super. Ook heel geschikt voor een groter gezelschap. Wat een fijne grote ruimte, heerlijk erf en lieve gastvrouw. Jammer dat we hier maar één nachtje waren.

Eelke schrijft in het gastenboek bij B&B Prikkebosk op het erf bij de kippetjes.

Overnachtingen

Wij overnachte op drie locaties, over elke accommodatie is een aparte pagina met foto’s en meer informatie over de toegankelijkheid:

  1. Hotel Toxopeus >
  2. Huisje de Priorij bij Claercamp >
  3. B&B Prikkebosk >

Meer info over rolstoeltoegankelijke accommodaties, restaurants en uitjes vind je op deze pagina’s:  toegankelijkheid in Friesland >

Dokkum, Stadhuis

Sachsen-Anhalt, sprookjes bestaan

Sachsen-Anhalt, Eelke op de Titan RT hangbrug, van ver af genomen met veel groen en water op de achtergrond

Als ik word uitgenodigd voor een persreis naar de Duitse deelstaat Saksen-Anhalt voelt dat alsof ik een envelop trek met een verrassingsreisje. Benieuwd naar wat dit deel van Duitsland voor ons in petto heeft, stappen Tjeerd en ik begin oktober (2023) in mijn aangepaste bus en rijden we 500 kilometer richting het oosten.

Saksen-Anhalt ligt in het midden van Duitsland en staat bekend om zijn uitgestrekte natuurgebieden, kastelen en historische stadjes met schilderachtige vakwerkhuizen. We gaan op ontdekkingstocht naar drie plaatsen die typerend zijn voor deze deelstaat: Maagdenburg, Quedlinburg en Wernigerode.

Maagdenburg

Onze eerste stop is Maagdenburg, gelegen aan de Elbe en dankzij de vele parken een van de groenste steden van Duitsland. In 968 werd de stad gesticht door de nu nog altijd beroemde Otto I, de eerste keizer van het Heilige Roomse Rijk. Later, in de middeleeuwen, werd Maagdenburg een van de machtigste steden. Na de verwoestende WOII kwam de stad in Oost-Duitsland te liggen.

Om de omgeving snel te leren kennen, stappen we op het centrale marktplein (Alter Markt) in de dubbeldekker voor een citytour. Beneden is er een plekje voor rollers gereserveerd, de chauffeur klapt een plank voor je uit. De DDR-gebouwen vind je nog overal terug, afgewisseld met moderne architectuur en enkele prachtige middeleeuwse pronkstukken en parken. Ik krijg zin om langs de Elbe te slenteren en van het uitzicht te genieten op een van de bruggen.

Eelke rijdt de bus uit, achter haar zie je nog de oprijplank en rolstoelzitplaats in de bus
Met de citytour leer je de stad snel kennen, prima rolstoeltoegankelijk

Dom
Weer uit de bus ontmoeten we voor de ingang van de Dom onze Nederlandse gids Herman. Hij vertelt met veel liefde over de geschiedenis van dit indrukwekkende gotische bouwwerk, waarvan de bouw al startte in 1207. Wil je Herman ook ‘ontmoeten’? Kijk dan naar dit filmpje (2 min) en je ziet ook gelijk de binnenkant van de Dom. Nog niet zo lang geleden kwamen onderzoekers er trouwens achter dat in het stenen grafmonument van Editha (achter in de Dom), de eerste vrouw van Keizer Otto, nog daadwerkelijk in een kleine metalen sarcofaag begraven lag. Inmiddels is de sarcofaag verhuist naar het naastgelegen, recent geopende Dommuseum Ottonianum, ook een aanrader!

Praktisch: In de kelder van de Dom is een riant aangepast toilet (Eurosleutel nodig of bij de ingang van de Dom sleutel vragen). 

Sachsen-Anhalt, collage van 4 foto's van de Dom in Maagdenburg. Buiten en binnen met Eelke
Sachsen-Anhalt, Dom

Hundertwasser
Het meest verrast worden we die middag door het sprookjesachtige roze bouwwerk van de Oostenrijkse kunstenaar Hundertwasser: de Groene Citadel. Groene daken, klimplanten, binnentuinen en bomen die uit de ramen lijken te groeien. De paadjes zijn geïnspireerd op bospaden, niks is recht of vlak. Een symfonie voor de voeten, noemde Hundertwasser dat. Ook voor de wielen trouwens… Toch rijdt het verrassend goed want drempels zijn er ook niet. Betaalbare huurwoningen, een hotel, restaurants en winkeltjes herbergt het opvallende gebouw. Wij genieten er die avond van een heerlijk Aziatisch maal bij Hyaku Mizu. Het gebouw kun je mooi van alle kanten bekijken bij de maquette in het toeristenwinkeltje.

Sachsen-Anhalt, Hundertwassers 'Groene Citadel', Collage van 4 foto's. Het gebouw is knalroze en negens is een rechte lijn te ontdekken
Hundertwasser, de Groene Citadel, sprookjes bestaan!

Praktisch: Zelfs het rolstoeltoegankelijke openbare toilet is in Hundertwasserstijl. Er is geen rolstoeltoegankelijk kamer in het hotel, ook de modelwoning is niet rolstoeltoegankelijk.

Quedlinburg

Na twee nachtjes Maagdenburg gaat onze route gaat een stukje zuidelijker, we pakken de koffer en rijden richting het Harzgebergte. We maken een stop in Quedlinburg en wandelen door het prachtige middeleeuwse centrum. In de zeventiende eeuw beleefde Quedlinburg economisch goede tijden. Er resteren meer dan 1200 vakwerkhuizen uit die tijd, logisch dat de stad op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat. Na de sfeervolle hobbelstraatjes ploffen we neer op een terras op het Marktplein. De Duitse menukaart blijft een uitdaging, dus laat ik mij verrassen. “Obazda mit Bretz’l bitte!” Het blijkt een heerlijk smeersel van pittige kazen, met een achtvormig knapperig broodje. Het uitzicht op het middeleeuwse stadhuis maakt het plaatje compleet.

collage van 4 foto's van Quedlinburg, Stadhuis in herfstkleuren gehuld door begroeiing, Eelke rijdt langs een terrasje, vakwerkhuisjes gevels, bordje met 8 vorig broodje en oranje smeersel ernaast)
Quedlinburg

Praktisch: In Quedlinburg parkeren we de auto op Parkplatz Marschlinger Hof, hier is ook een aangepast toilet (Eurosleutel). 

Langste hangbrug: De Titan-RT

Op naar de langste hangbrug van Duitsland: de Titan RT. Op 70 meter hoogte kun je hier – lopend of rollend – 487 meter lang lekker uitwaaien. En wiebelen, want dat doet-ie wel! Parallel aan de brug rijst de hoogste dam van Duitsland op. De Rappbodedam levert drinkwater en elektriciteit én beschermt tegen overstromingen. Een meesterlijk bouwwerk, maar ook een hoop beton. Ik kijk toch liever de andere kant op, waar de herfstkleuren het groen verdringen en de rivier schittert in de zon.

Sachsen-Anhalt, TitanRT

Praktisch: De brug is 120 cm breed, bij regen wordt een bezoek met rolstoel afgeraden. Vroeg in de ochtend en later op de middag is het rustiger. Rolstoeltoegankelijk toilet vind je in de Harz-regioshop of op het parkeerterrein (Eurosleutel).

Wernigerode

Op de derde en laatste dag van onze trip is de stoomtrein afgelast die ons naar de hoogste berg van het noorden (de Brocken, 1141 meter) zou brengen. Het stormt te hard. Jammer! Ik had al mooie foto’s bekeken. Maar dat is reizen ook: plannen aanpassen. Daarom gaan we kijken bij glasblazerij Harzkristall. Een prachtige, blauwglazen bol hangt inmiddels voor mijn keukenraam.

collage van 5 foto's Wernigerode Schloss buitenkant (uitzicht naar beneden op Wernigerode, Eelke en Tjeerd lachend voor het kasteel, Eelke op de route naar het kasteel, kasteel met toren met klimop in herfstkleuren)
Wernigerode Schloss

 

Sachsen-Anhalt, Wernigerode sprookjesachtige bouwstijl (kleurrijk, torens, vakwerkhuizen) en knusse straatjes
Wernigerode sprookjesachtige bouwstijl en knusse straatjes

Hierna lonkt vanaf de heuvels het magische kasteel Wernigerode. Zelfs mijn elektrische rolstoel trekt de stevige klim vanaf de parkeerplaats naar boven maar nauwelijks (700 meter), maar het uitzicht is de moeite waard. Het kasteel zelf is niet rolstoeltoegankelijk. Wij zoeven via dezelfde route weer naar beneden om met een gids door Wernigerode te wandelen. Alweer een wonderlijk mooi stadje met kleurige vakwerkhuisjes en heerlijke verhalen. Het prachtige stadhuis kan zo van de ontwerptafel van de Efteling komen. Hier kun je makkelijk nog een dag in een sprookje rondwandelen. Maar inmiddels regent het en herinner ik mij de heerlijke sauna in ons hotel…

Praktisch: We laten ons vertellen dat de in steigers gehulde toren van Kasteel Wernigerode de nieuwe, beter toegankelijke toegang wordt naar de binnenplaats van het kasteel (opent medio 2024).

Hotels

Maritim Hotel Magdeburg

collage van 5 foto's van kamer, badkamer en hotel

In Maagdenburg sliepen wij 2 nachten in het centraal gelegen 4-sterren MARITIM Hotel. Een groot congreshotel met 514 kamers, zalen, restaurant en pianobar. De enorm hal van 32 meter hoog met balustrades waar de kamers aan liggen doet denken aan een cruiseschip. Imponerend maar niet bepaald knus en een beetje oubollig. Het zwembad hebben wij gemist, eenmaal thuis zag ik pas dat die er was. Onder het hotel is een parkeergarage (max. inrijhoogte 1.95 cm). Het buffet-diner vond ik, ondanks de vriendelijke bediening, geen aanrader, het ontbijt was uitgebreid en prima. Ook de entourage van het restaurant kan wel een up-date gebruiken. Vanuit het hotel wandel je in tien minuten naar de Dom (800 meter) en de Groene Citadel (500 meter).

De kamer

De klassiek ingerichte kamers zijn netjes en onze kamer was ruim met een heerlijk groot bed op rolstoelhoogte (2x eenpersoonsbed, 50 cm hoog). Wat je vaker ziet in Duitsland is dat de aangepaste kamer eenpersoonskamers zijn. Ook hier was dat het geval, via een tussendeur konden wij gebruik maken van de aangrenzende tweepersoonskamer (nr 388), zo sliepen wij in het tweepersoonsbed maar gebruikte ik de aangepaste badkamer van de andere kamer. Deze badkamer was heerlijk ruim en goed aangepast met onderrijdbare wastafel, verstelbare beugels bij het hoge toilet (hoogte 53 cm) en goede douchestoel hangend aan een rail, met rug- en armleuningen aan een rail (merk; Pressalit). De hoogte hiervan kregen wij niet aangepast, maar dat zou wel moeten kunnen.

HKK Hotel Wernigerode

collage van 5 foto's van kamer, badkamer en hotel

De laatste twee nachten verbleven wij bij het HKK Hotel Wernigerode, ook 4-sterren maar de helft kleiner wat aantal kamers betreft, wat moderner en oogde gezelliger dan het hotel Maagdenburg. Het is fijn gelegen, aan de rand van het oude stadscentrum. De parkeergarage (hoogte 2 meter) was een beetje een doolhof, we konden er maar moeilijk onze weg vinden. We aten allebei de avonden in het buffetrestaurant, en hoewel ik niet echt fan ben van dat gedoe langs al die bakken, je kon altijd wel een lekker maaltje verzamelen. Ook voor het uitgebreide ontbijt-buffet zaten we steeds aan hetzelfde voor ons gereserveerd tafeltje. Zou ik zelf kiezen, dan zijn er vast gezelligere plekjes te vinden in de stad.

Sauna

We hebben ook een avond gebruik gemaakt van de sauna, heerlijk opgewarmd na een regenachtige dag. Helaas was hier geen (verrijdbare) douchestoel dus het was een beetje behelpen en later op de kamer gedoucht. Bubbelbad is moeilijk bereikbaar (2 traptreden) omdat het op een soort podium ligt.

De kamer

Ook in dit hotel bleek de aangepaste kamer een eenpersoonskamer, de kamer is lekker ruim. Dit keer was de naastgelegen kamer ook bereikbaar via tussendeur (breedte 78 cm) maar deze kamer was een stuk kleiner en er stond maar een klein tweepersoonsbed (140 breed) tegen een muur, naast het bed is maar weinig ruimte. Met de tussendeur open lukte het mij om naast het bed te komen. Beide bedden (hoogte 55 cm) lagen voor mij te hard, maar dat is persoonlijk natuurlijk. De bedden staan trouwens vast aan de muur, je kunt ze dus niet verschuiven.
De aangepaste badkamer was keurig. Een klein opritje bij de deur, toilet (hoogte 51 cm) met beugels, onderrijdbare wastafel en inloopdouche met klein douchezitje (hoogte 46 cm) aan de wand.

Handige brochures toegankelijkheid

Deelstaat Sachsen-Anhalt is net als veel andere Duitse deelstaten zeer actief op het gebied van ‘Barierefrei Reisen’. Goede brochures over de toegankelijkheid van Maagdenburg vind je hier en over Wernigerode hier. In beide brochures vind je ook een handig overzicht met aangepaste overnachtingsmogelijkheden.

Eelke zit aan een ronde rolstoeltoegankelijke picknicktafel op een plein met foodtrucks achter haar
Rolstoeltoegankelijke picknicktafel op de Alter Markt in Maagdenburg.

Welkom in eeuwenoud Leuven

Eind vorig jaar werd de brochure ‘Leuven – Iedereen welkom’ opgefrist en geactualiseerd. Met toegankelijke stadswandelingen, de belangrijkste historische bezienswaardigheden, restaurantjes en tips over het huren van aangepaste fietsen of toegankelijke hotels. Leuven ontdekken is zo wel heel gemakkelijk!

Ook deze keer start ons reisje op station Utrecht. Na ongeveer drie uur stappen we vanuit de trein zo ons hotel voor de komende drie nachten in. Het Park Inn by Radisson ligt letterlijk aan het perron en heeft een rolstoeltoegankelijke kamer met aanpassingen in de badkamer. Vanuit het station kom je ook direct op het Martelarenplein met gezellige terrassen. Via de Bondgenotenstraat of de Diestsestraat – vooral de laatste is bekend om de leuke winkels – wandel je in een kwartier (1,2 km) naar een van ‘s werelds meest bekende Gotische stadhuizen in het eeuwen oude centrum.

Leuven, collage buurtbrouwerij De Coureur

Bierproeverij

Nadat we onze bagage dropten, sjezen wij, met rolstoel en vouwfiets, de andere kant op. We hebben een ontmoeting met de enthousiaste micro-bierbrouwer Bart in Buurtbrouwerij de Coureur. Die naam is geïnspireerd op Barts fietsongeluk, waarna hij en zijn vrouw het roer omgooiden en gingen doen wat ze graag wilden doen: bierbrouwen. Op kleine schaal, je kunt het bier alleen hier drinken (allee, en in een cafeetje midden in de stad). Hun proeflokaal met glimmende biervaten ligt een beetje verstopt in een woonwijk buiten het centrum, maar het heeft een fijne ontmoetingsfunctie in de buurt. Buurtbewoners zetten hier hun eigen pan op tafel of bestellen een pizza bij Antico in Hal 5 (waar wij later op de avond aanschuiven). En waar vind je nou een barkruk met fietszadel en trappers? Zelfs de toiletrol in het ruime rolstoeltoegankelijke toilet hangt aan een snelbinder. Het belangrijkste? Het bier smaakt goed. Onze favoriet is de Souplesse, of toch de Kuitenbijter? 

Stadswandeling

Met de brochure ‘Leuven – Iedereen welkom’ in de hand ontdek je gemakkelijk de stad op eigen houtje. Toch is het ook een aanrader om een stadswandeling te boeken bij gidsenorganisatie Leuven+. Kies je voor de bierroute, dan proef je de bierstad van België wel heel letterlijk. De stad kent een flink aantal bierbrouwers dus overal is wel wat te proeven. Als je voor het eerst in Leuven bent, dan is de wandeling ‘Leuven voor beginners’ dé manier om de middeleeuwse stad te leren kennen.

Wij wandelen met gids Eddy door de stad, een aardige Vlaming met lange baard. Hij geniet zelf ook voluit als we de rijkelijk gedecoreerde salons in het stadhuis binnengaan (de lift is niet al te groot, vraag dat eventueel na). Zijn collega’s waren een beetje jaloers, vertelt hij ons; hij is een van de eerste gidsen die na de restauratie weer hier is. Wist je dat je ook virtueel door de salons kan ‘wandelen’? Als een van de weinige gebouwen overleefde het 15e-eeuwse stadhuis de grote brand tijdens de Eerste Wereldoorlog. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog zoefde ook nog rakelings een bom langs de gevel. Het stadhuis wordt nu alleen nog gebruikt voor ceremonies. Op de Grote Markt staan meer eeuwenoude juweeltjes maar die werden al meerdere keren opnieuw opgebouwd.

Leuven, Stadhuis

Als het aan Eddy ligt, wandelen we de hele dag nog door. Gemoedelijk vertelt hij ons over de Universiteitsbibliotheek die tot twee keer toe, inclusief kostbare boeken, in vlammen opging. De 23 meter hoge ‘totem’ met reusachtige juweelkever die ervoor staat, heeft ook al heel wat tongen losgemaakt. Op de Oude Markt vormen de terrassen een lange gezellige eettafel. In bijna iedere straat vind je wel een universiteitsgebouw. Meer dan 55.000 studenten geven de stad een uniek karakter. We staan ook even stil bij de Pieter De Somer-aula, waar het enorme portret van Sanda Dia op de gevel staat, de student die vier jaar geleden onder vreselijke omstandigheden om het leven kwam tijdens zijn introductie bij het korps.

Leuven, Universiteitsbibliotheek
Leuven, universiteitsbibliotheek interieur

Kasseien in het Groot Begijnhof

De zeer hobbelige kasseien zijn met een rolstoel niet te doen, een collega-gids had het Eddy afgeraden er met mij naartoe te gaan, maar ik waag me toch een stukje door het Groot Begijnhof. Een van de grootste nog bestaande kloosterhofjes in Vlaanderen is UNESCO-werelderfgoed en werkelijk prachtig. Langs de oude vestingmuur vind je nog meer rust en romantiek in het Dijleparkje. 

Leuven, Groot Begijnhof

Lunchen

Ondertussen knort onze buik en nemen we afscheid van Eddy. Als we vragen of hij een leuke broodjeszaak weet, kijkt hij ons een beetje ongelovig aan. Brood? De Belg eet duidelijk liever een steviger maal. Even later vinden wij op de Parijsstraat toch precies een zaakje waar ik blij van word. Heerlijke broodjes op de kaart, taartjes in de vitrine en een megalange houten tafel in het midden van het mooi ingerichte pand. Dat ze ook een plank hebben waarmee ik makkelijk over de drempel kan, is de kers op de taart. Le Pain Quotidien blijkt een keten van restaurantjes te zijn die je in veel Belgische steden terug zal vinden, maar zeker een aanrader. De dag erna hadden wij een overheerlijke lunch bij Elisa (vlakbij de Kruidtuin Brusselsestraat 134), verwarmende gerechtjes en een knusse inrichting met veel planten. Vraag bij beide zaakjes even om een plank voor de drempel bij deur. 

Leuven, Le Pain Quotidien


Ook de andere dagen vermaken we ons prima in Leuven. Het is heerlijk om langs de winkeltjes te lopen en door steegjes en parkjes te dwalen. Overal vind je verrassende street art en je hoeft niet lang te zoeken naar leuke eettentjes. Helaas zijn er ook de nodige drempels. Wil je naar binnen? Vraag binnen naar een plank; een aantal keren toverden ze een opklapbaar, ijzeren exemplaar tevoorschijn, dat onderdeel was van een project om de stad toegankelijker te maken. In een eeuwenoude stad vind je natuurlijk hobbelige straatjes, maar vaak is er ook een andere route.

Meer tips in Leuven van Eelke 

Museum M

De oude meesters in museum M zijn zeker een bezoekje waard, maar wij kiezen voor de tijdelijke tentoonstelling (t/m 10-09-23) van de Belgische kunstenaar Leen Voet. Grote, opvallend kleurrijke schilderijen. Vaak abstract, maar met herkenbare vormen. Afsluitend een lekkere cappuccino bij koffiebar annex museumshop Barbóék!

Sint-Pieterskerk

Met de innovatieve HoloLens, een soort VR-bril met technische snufjes, komen de verschillende kunstschatten in de Sint-Pieterskerk voor je ogen tot leven. Waaronder ook het beroemde ‘Het Laatste Avondmaal’ van Dieric Bouts. Terwijl Tjeerd enthousiast in de lucht veegt en wijst, lukt het mij niet om de ‘knoppen’ die je ‘in de lucht’ bedient aan het werk te krijgen. Grrr, daar word ik dus chagrijnig van. Ook zonder technische hoogstandjes is de kerk prachtig, maar ik ben vergeten te kijken…

Abdij van Park

De vouwfiets van Tjeerd is inmiddels onze trouwe reismetgezel, vooral in en om steden kunnen we dan lekker snel kilometers afleggen. Wij pakten ook de vouwfiets voor een tochtje richting Abdij van Park, net buiten het centrum. Het klooster was eeuwenlang exclusief terrein voor de paters. Maar nu niet meer! De afgelopen jaren werd de abdij met veel liefde en aandacht gerestaureerd en nu wandel je zelf door de kloostergang en de refter. Rustgevende plek met een leuk restaurant in de oude watermolen. Bereid je voor op hobbels.

Mooie en fijn oplossing voor de hobbelige kasseien op de weg richting Abdij van Park, helaas nog niet overal zo mooi…

Kruidtuin

De oudste botanische tuin van België is een fijn plekje om je stoel te parkeren en een zelf meegenomen broodje te nuttigen en gewoon even voor je uit te staren. Wij zien de knoppen van de Blauwe regen op knappen staan, dat moet een feestje zijn om deze in volle bloei te bewonderen! Gratis en dagelijks toegankelijk.

Leuven, Kruidtuin

Hotel

Wij hebben heerlijk gedroomd in Park Inn by Radisson. Geen idyllisch Eelke droomt hotelletje, maar  soms is er gewoon geen andere optie in een stad. De aangepaste kamer is prima toegankelijk en belangrijk; het bed lag heerlijk. Super handig is dat je vanuit het station zo de receptie van het hotel binnenrolt. Overigens hoor je niets van de treinen in je kamer. Bekijk de kamer met alle details over de toegankelijkheid op deze pagina.

Info Visit Leuven

In Nederland hebben we ook mooie historische stadjes, maar een weekendje België is toch anders. In elk geval, het is buitenland! Na Hasselt en Mechelen, bevalt ook Leuven ons goed. Start je voorbereidingen voor een toegankelijk weekend Leuven op de site van Visit Leuven. De brochure en wandelkaart ‘Leuven, iedereen welkom’ kun je gratis downloaden of ophalen bij het onthaal van Visit Leuven, Naamsestraat 3.

Ga je ook naar Leuven? Laat mij hieronder weten hoe jij het vond! Alvast veel plezier.

 

Motorzijspan voor rollers

Precies op het moment dat de bollenvelden met prachtige kleurrijke vlakken het landschap opvrolijken, scheurden wij met het motorzijspan van Wheels4freedom over de dijken van Noord-Holland. Gelukkig hadden we er ook een heerlijk zonnetje bij. Als we de motor onderweg bij een terras op de stoep parkeren, de helm afzetten en met zwarte motorkleding het terras opstappen voel ik me even onderdeel van het motorgilde. Stoer!

Vakantiehuis en motorrijden

Ik sprak Gerben de Lange, bedenker en bouwer van het zijspan en initiatiefnemer van de stichting een paar maanden geleden via de telefoon. Aanleiding was het prachtige, rolstoeltoegankelijk vakantiehuis wat zij sinds kort verhuren. Of ik een keer wil komen proefdromen en of ik dan misschien ook een ritje wil maken in het motorzijspan? Natuurlijk wil ik dat!

Wheels4freedom, Eelke lachend in zijspan met motor bij de molen
Wheels4freedom, Eelke bij de molen

Vastplakken

Het was even wachten op de lente maar toen we, op een zondagochtend eind april, wakker werden in Het Gouwe Boetje stond het oranje gevaar al klaar voor vertrek op de oprit. Oeps, toch wel spannend. Het is maar een klein, laag bakkie dus je zit helemaal ‘open’. Gerben: “Dat wilde ik juist, om het echte motorgevoel zoveel mogelijk te benaderen. Daardoor vang je natuurlijk wel veel wind maar daarvoor heeft mijn schoonmoeder allemaal goede motorkleding aangepast zodat je lekker warm blijft.” Een stoer zwaar jack krijg ik aan en een dikke leren kap over mijn benen. Via twee oprijplaatjes rijd ik achter het zijspan in, word ik stevig vastgesjord en met een klap gaat het deurtje achter mij dicht. De stugge kleding en helm maakt bewegen bijna onmogelijk, best zwaar dat ding op je kop! “Te zwaar?” vraagt Gerben. “Anders tape ik je helm gewoon vast aan je hoofdsteun hoor, doen we wel vaker…” Ook mijn arm heeft de neiging van mijn leuning te glijden door het zware jack. Hoe zal dat straks gaan in de wind, vraag ik mij hardop af. Gerben: “Je arm kan ik ook vastplakken op je armleuning”, hij lacht erbij, als ik hem een beetje verontrust aankijk. “Nou laat maar even, we kijken eerst wel” zeg ik. Het tape gaat mee. Tjeerd ook trouwens, die gaat achterop bij Gerben. Ook al met zo’n stoere jas en helm!

Eelke staat voor het oranje zijspan met twee metalen oprijten, zij heeft een zwart leren hoes om haar benen en motorjack aan
Wheels4freedom, klaar maken voor vertrek

Steady

Eenmaal van de oprit bij de boerderij af, geeft Gerben direct gas. Oef, even wennen die wind, maar het voelt direct heel steady. Ik gebaar naar Gerben of hij het vizier (zo heet de klep die voor je ogen zit, weet ik inmiddels) van mijn helm naar beneden wil doen. Ja, dat is fijner! Wauw wat een heerlijk gevoel. Toch wel heel anders dan een auto. Gerben let goed op de hobbels in de weg en neemt de bochten rustig. Nu komen zijn skills als ambulance-chauffeur zeker van pas. Later gaan we nog wat harder de bochten door maar om te beginnen geeft dit een veilig gevoel. Tjeerd moet tenslotte ook op het zadel blijven! Twee uur scheuren we door de bollenvelden richting de kustplaatsjes Schoorl en Groet. Wat een zaligheid. Na het afzetten van de helm voelt mijn hoofd een stuk lichter… is dat waar die motorrijders het over hebben als ze het hebben over je hoofd leegmaken tijdens toertochten?

Dagtochten en meerdaagse reizen

Stichting Wheels4freedom bestaat uit vrijwilligers met met ruime ervaring als motorrijder en in de zorg. Hun passie voor motorrijden delen ze graag! In principe kan iedereen mee, of je nu een kleine lichte rolstoel hebt of een zwaardere elektrische. De stichting organiseert meerdaagse motorreizen en dagjes uit voor iedereen die door een ongeval of ziekte rolstoelafhankelijk is. Wil jij motorrijden en daarbij de vrijheid en het krachtenspel van de elementen ervaren terwijl je geniet van de omgeving en een goede sfeer? Neem dan eens contact op met Gerben. De omgeving ontdekken op de motor tijdens je verblijf in het vrijstaande vakantiehuisje is natuurlijk een ‘gouwe’ combinatie, lees hier alles over ons verblijf in Het Gouwe Boetje >

Omdat de stichting met vrijwilligers werkt, hoeven ze geen commerciële prijzen te vragen. Je betaald daarom slechts een kilometertarief van € 0,35 per km (ook voor het rijden van en naar de startlocatie) en een starttarief van € 50,-

Motor en zijspan rijdt in de verte op de weg van achter langs groengras en bomenrij
Wheels4freedom, op de weg
wheel4freedom, Eelke in het zijspan en Gerben en Tjeerd op de motor voor de boerderij
Voor de boerderij van Gerben en Ingrid
Eelke & Tjeerd bij de bollenvelden

 

Vakantiehuisje het Gouwe Boetje, Eelke geniet van de tuin en het uitzicht

 

 

 

Frankfurt verrassend dichtbij!

Vanaf 200 meter hoogte kijken we neer op de Dom, de Alter Oper en fotogenieke vakwerkhuisjes. De zon schittert in de brede rivier, het is even alsof we in Madurodam lopen. Wolkenkrabbers rondom ons weerspiegelen de blauwe lucht. We staan op de Main Tower in Frankfurt am Main!

Frankfurt, de financiële hoofdstad van Duitsland, is vanuit Utrecht met een rechtstreekse trein al in 3,5 uur te bereiken. Verrassend dichtbij dus! Op sommige plekken voelt het werelds aan. De ‘Wolkenkratzer’ en zakenlui in maatpakken, de chique winkelstraat en lange lanen met bomen en statige huizen net buiten het centrum doen me denken aan de metropool Toronto, waar we een aantal jaren terug waren. Ook de ligging aan het water komt overeen. Tegelijk is het centrum klein en overzichtelijk. Vooral de Hühnermarkt in de Neue Altstadt had zomaar een dorpsplein kunnen zijn. Dit, samen met het enorme aantal musea, de heerlijke restaurants en de groene parken maakt het voor ons een prima bestemming voor een fijn weekend.

Nog even over de Main Tower, dit is de enige openbaar toegankelijke wolkenkrabber van Frankfurt. Zonder rolstoel kan je nog zo’n dertig stappen hoger, waar het een stuk drukker is. Kom je in een rolstoel dan kan je medereiziger gratis naar binnen. Het uitzicht is het wachten in de rij beneden waard.

Frankfurt, vanaf Main Tower (links Alte Oper. rechtsboven ‘oude stad’)

De nieuwe, oude stad

In de Tweede Wereldoorlog is de hele stad platgebombardeerd. Gelukkig zijn veel historische gebouwen in oude stijl herbouwd. Het plein voor het oude operagebouw (Alte Oper) en de gezellige terrassen op de middeleeuwse Römerberg (het oude stadhuisplein), zijn belangrijke toeristische trekpleisters. In 2018 werd er rondom de Dom nog een heel stuk ‘oude stad’ opgeleverd. Direct tegenover de Dom staat het Haus zur Goldenen Waage, een kleurrijk en sierlijke pand met prachtige details. Ook de gebouwen op de iets verderop gelegen Hühnermarkt kregen tot in detail gereconstrueerde vakwerkgevels.

Grüne Soβe, Frankfurter Wurst en Ebbelwei

Ben je op de Hühnermarkt dan kun je bij Dey Wurstbraterei via het open raam een echte Frankfurter Würst bestellen. Voor een typisch Frankfurter lunch bestel je er de Grüne Soβe mit Kartoffeln en Ebbelwei bij. Aan statafels slurpen we de romige groene saus, altijd koud geserveerd met officieel zeven soorten groene kruiden, naar binnen. Mmm lekker! De saus staat bijna in alle restaurants op de kaart, vaak als voorgerecht. In de supermarkt vind je de kruiden in handige pakketjes. De worst, dun en lekker knapperig als een hotdog, past er goed bij. De populaire Ebbelwei (appelwijn), moet overal het goedkoopste drankje op de kaart zijn, eerlijk gezegd proef ik dat ook wel. Doe mij een lekkere Riesling, ook bekend uit deze regio.

Frankfurt, de Hühnermarkt met Dry Wurstbraterei en de gevel van het ‘Haus zur Goldenen Waage’ (rechtsonder).

Joodse geschiedenis

Vóór de Tweede Wereldoorlog kende Frankfurt een bloeiende Joodse gemeenschap. Van de dertigduizend Joodse inwoners waren er na de oorlog nog maar honderd over. Lang voor de oorlog moesten de Joodse inwoners hun bezittingen al tegen idioot lage prijzen verkopen aan de nazi’s. Zo ook de beroemde, rijke Joodse bankiersfamilie Rothschild, die een groot deel van haar bezittingen kwijtraakte. Ook de familie Frank vluchtte in 1933 uit Frankfurt naar Amsterdam, Anne Frank was toen vier jaar oud. Net als in Berlijn, zijn in Frankfurt de herinneringen aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog en de lange Joodse geschiedenis op veel plekken nog duidelijk aanwezig. Anno 2022 is bestrijding van anti-semitisme bizar genoeg opnieuw een prioriteit van de stad. Het raakt me dat het Joods Museum, als enige van de vele musea in Frankfurt, bewaking voor de deur heeft.

Museumdistrict

In het centrum, maar ook langs de Main aan de museumoever (Museumsufer), vind je een grote verscheidenheid aan musea. Kiezen is lastig! Wij hadden twee verloren uurtjes en zijn vliegensvlug in het Städelmuseum naar onze Hollandse grootmeesters op zoek gegaan. Dat doet geen recht aan de enorme collectie van zeven eeuwen Europese kunst. Maar toch… Rembrandt, Vermeer, van Gogh, zij hangen er alle drie.

Witte gebouw op de achtergrond met 2 aluminium gegoten bomen in elkaar verweven
Ingang Joods Museum, sculptuur ‘Untitled’ van Ariel Schlesinger.

Meer tijd hadden we in het Jüdisches Museum. In 2020 opende het vernieuwde museum zijn deuren. De oorspronkelijke residentie van de familie Rothschild kreeg een moderne uitbouw, en de collectie werd origineel vormgegeven met indrukwekkende, interactieve presentaties en verhalen over de Joodse geschiedenis in Frankfurt.

Groene wandelgebieden langs de mail of in de mooie parken midden in de stad.

Groen zal het zijn

Behalve groene saus kent Frankfurt een 8000 hectare groene ring van beschermd natuurgebied en veel stadsparken. Dat zie je direct als je de stadsplattegrond bekijkt. Ook de oevers van de Main bieden groene picknickplekjes. Al dat groen levert fijne wandel- en fietszones op, en in de zomer koele plekjes. De botanische Palmengarten stond op mijn to-dolijstje, het voelde er als een heerlijke oase: oude bomen, vijvers en hoge kassen met tropische planten.

Frankfurt, Palmengarten

Eten

Hoe lekker ook, gelukkig zijn de worst en groene saus niet het enige wat de lokale pot schaft. Wij aten heerlijk (enorme porties, het voorgerecht was al genoeg), bij het hippe restaurant Oosten. Het ligt wat verder uit het centrum, richting de haven, en biedt een prachtig uitzicht op de Main en de skyline van de stad. Restaurant Margarete in het centrum is wat mij betreft ook een aanrader, een stukje chiquer (en duurder) maar als je echt uit eten wilt, dan zit je hier goed. Bij beide restaurants is een rolstoeltoegankelijk toilet.

Kleinmarkthalle

Nog één laatste tip: de Kleinmarkthalle. Van buiten een grauw gebouw, je loopt er zo voorbij, maar binnen is het een gezellige drukte in deze kruip-door-sluip-door overdekte markt. Meer dan 150 kramen met mooi uitgestalde, verse groenten en specerijen van over de hele wereld, thee, baksels en ik spotte zelfs een hele varkenskop. Soms zijn de paden wat smal, maar ik vind het heerlijk struinen (en proeven) hier.

HOTEL

Germany Travel nodigde mij uit om Frankfurt te ontdekken en zij boekten ons hotel,  The Flag M. Best prijzig, maar de kamer was super mooi. Ik voelde me echt een V.I.P… Bij aankomst stonden super de luxe, mooie, vega hapjes in het koelkastje voor ons klaar en het uitzicht vanaf de zesde (hoogste) verdieping was door de kamerhoge ramen heel ‘classy’. Iets minder V.I.P voelde het toen ik ontdekte dat het bed wel heel laag was terwijl ze mij vooraf melden dat het toilet maar 40 cm hoog zou zijn. De badkamer was werkelijk fantastisch en het toilet van prima hoogte… Ik had dus voor niks met mijn toiletverhoger lopen slepen en had beter mijn bedverhogers mee kunnen nemen. Bij herhaaldelijk vragen bij receptie en manager konden/wilden ze niets doen aan het veel te lage bed. Bovendien waren ze ook niet van plan hier in de toekomst iets aan te doen, dat stond het ‘design’ van de kamer niet toe. Nou ja zeg, zo bot heb ik het niet vaak meegemaakt. Wat zonde, meerdere aangepaste kamers met prachtig, ruime badkamers maar helaas weinig waard als de bedden voor de meeste rollers echt te laag zijn (38 cm).

vier fotos van de kamer van Hotel The Flag M. Met ruime badkamer met toilet met opklapbare beugels en kamer met grote ramen en een (laag) bed
Frankfurt, the Flag M

 

 

 

Barrierfree Frankfurt brochure

Zin in Frankfurt?

Ik ga vast nog een keer terug, voor een wereldse tentoonstelling of vrolijk festival en zeker voor de Grüne Soβe! Jij ook? Toegankelijkheidsinformatie over hotels, restaurants, musea, tours en festivals vind je in de uitgebreide gids Barrier-free Frankfurt.

Wakker worden op de Serengeti van Nederland

Op 17 augustus ontvang ik aan het begin van de avond een app van mijn zusje. ‘Hey Eel, ik heb een plan voor de kerst, vanavond bellen?’ ‘Zo, lekker op tijd’, app ik terug. Mijn volgende bericht is van een paar uur later: ‘Hij wil, wij willen!’

Vòòr het laatste appje heb ik, voor ons doen, kort telefonisch contact met mijn zusje. Het plan bestaat uit een extra lang kerstweekend in het Safari Resort van de Beekse Bergen. We checken direct de website van het park. Ondertussen ziet mijn nichtje zichzelf al (de hele dag) met tante Eelke aan tafel zitten tekenen, haar jongere broertje oefent alvast op de leeuwenbrul. Zwager gaat kerstpannenkoeken bakken. Ik beloof de opgetuigde kerstboom te vervoeren in mijn bus. Ook mijn lief stemt later op de avond enthousiast in. De volgende ochtend boekt zus de Savanne Lodge Plus, rolstoelvriendelijk. Hatseflats!

Niet eerder boekten we zo snel en eenvoudig een huisje. Op de Beekse Bergen website, tussen alle lodges, hutten en tenten staat gewoon de Savanne Lodge Plus, rolstoelvriendelijk. Met daarbij een mooie omschrijving van de aanpassingen in de badkamer, duidelijke 3D-beelden en een plattegrond met maten erbij. Zelfs de hoogte van alle bedden staat genoteerd. En dan nog iets. Er staat dus rolstoelvriendelijk. Precies goed wat mij betreft. Dus niet de achterhaalde, maar nog veelgebruikte, termen mindervalide- of zelfs invalide.

Mijn appje, ‘Wij willen’, kwam vanuit mijn tenen. Ik voelde me welkom. Super welkom zelfs. Door mijn zus, die in de zomer al bedenkt dat de rolstoelvriendelijke lodge snel geboekt moet worden. En door de Beekse Bergen, omdat ze precies begrijpen waar het om gaat met die rolstoelers.

——————————–

Bovenstaande column stond begin december (2022) in Contact, het ledenblad van Spierziekten Nederland. Inmiddels zijn we op de laatste dag van het jaar beland en zit het kerstweekend er alweer op. Ondanks dat zo’n beetje mijn hele familie nu met de griep in bed ligt (ik ben vandaag gelukkig weer in mijn stoel), hebben we het heel fijn gehad. De Beekse Bergen is echt een unieke ervaring en het huisje en park zijn prima rolstoeltoegankelijk. Vanuit onze ‘Savanne Lodge Plus’ hadden we prachtig uitzicht op de “Serengeti”, met struisvogels, zebra’s, giraffen en watoessirunderen. Als klap op de vuurpijl kwamen elke ochtend drie neushoorns bij ons voor de deur staan synchroon poepen! Hilarisch…!

Interview: Kris Switser, kris kras door Europa

Kris Switser alias BucketKris reist in haar eentje met de trein en elektrische aankoppelbike door Europa. Zo min mogelijk plannen en zoveel mogelijk genieten, dat is haar streven! 

Kris is  zo’n vier maanden onderweg als ik haar door de telefoon spreek. Het interview verscheen eerder dit jaar in Support Magazine. Haar verhaal is zo stoer dat ik het graag ook hier wil delen. Inmiddels is ze uiteraard een paar landen (en filmpjes!) verder. Ook ruilde ze haar handbike om voor een beter exemplaar. Je volgt Kris op haar reis door Europa op haar YouTube kanaal BucketKris.

Ha Kris! Waar ben je nu?

‘In een A&O Hostel in Graz, Oostenrijk. Niet het meest gezellige soort want groot en meestal niet direct in het centrum maar met de handbike ben ik mobiel dus dat maakt dat niet zoveel uit. Het is wel schoon en goedkoop (20 euro) én toegankelijk. Graz is precies wat ik nodig had na corona. Lekker overzichtelijk maar wel heel mooi!’

Český Krumlov heeft een prachtig Middeleeuws centrum, staat op de Werelderfgoedlijst en is na Praag de grootste toeristische stad van Tsjechië

Hoe is het idee ontstaan om door Europa te trekken? 

‘Van mijn 14de tot 21ste was ik ziek zonder de juiste zorg. Zonder diagnose kreeg ik ook geen rolstoel. School ging niet en ik was min of meer opgesloten in huis. Uiteindelijk werd de bindweefselziekte Ehlers-Danloss vastgesteld, naast hypermobiliteit is ook mijn autonome zenuwstelsel in de war. Dat regelt alles wat je niet zelf kunt aansturen, hartslag, lichaamstemperatuur, zicht, maag en veel meer. Een goede arts zorgde ervoor dat ik me beter ging voelen en ik kreeg een rolstoel. Eindelijk kon ik de deur weer uit, ik voelde me vrij en maakte een paar mooie reisjes. Toen mijn hond Toos, de allerleukste, plotseling doodging was het tijd voor mijn vervolgstap: minstens een jaar lang alleen Europa ontdekken! Ik dacht, ik kan nu heel hard naar school gaan of gaan werken. Maar dat is helemaal niet het belangrijkste.’

Waarom wilde je alleen gaan?

‘Soloreizen is een van de allerleukste dingen om te doen. Het is goed voor je ontwikkeling, vooral omdat je veel mensen ontmoet. Je kan alles doen waar je zin in hebt. Iedereen zou het eens moeten proberen.’ 

Hoe heb je je voorbereid op de reis? 

‘Eigenlijk wilde ik direct vertrekken, zonder voorbereiding, maar door corona gingen de grenzen dicht. Toen was er tijd, dus zocht ik uit hoe het openbaar vervoer in een aantal landen werkt. En hostels mailde ik over de toegankelijkheid. Dat lijstje is af en toe handig, al is de situatie soms ook alweer veranderd.’

 

In de rolstoeltoegankelijk slaapcoupé van de Santa Claus Express van Helsinki naar Rovaniemi, Fins Lapland.

Je bent vlak voor Kerst vertrokken, naar het koude noorden. Je kiest niet de makkelijkste weg…

‘Ik wilde de kerstsferen proeven en een sneeuwscootertour in Lapland stond hoog op mijn verlanglijst. Lokale mensen snappen niet wat je er komt doen in de koudste maanden maar het is juist in de winter zo beeldschoon. Scandinavië viel wel tegen wat betreft toegankelijkheid. Als rollende InterRailer is het regelen van assistentie om in de trein te komen bijna onmogelijk. Treinen zijn geprivatiseerd, met allemaal hun eigen telefoonnummers. Ik had er echt een dagtaak aan! Hostels zijn slecht toegankelijk of heel duur. Gelukkig was mijn oproep (vooraf) voor logeeradressen bij mensen thuis een enorm succes. Superleuk, zo leer je de cultuur snel kennen en konden ze me ook helpen met de Noorse en Zweedse telefonische keuzemenu’s om de trein te regelen.‘

Met gemak door een dik pak sneeuw met de Exoquad. Ook proberen? Dat kan in de Noorse natuur van Oslo of Ålesund. Vanaf 2023 is deze stoere bak ook internationaal verkrijgbaar, www.exoquad.no.

Ben je wel eens bang?

‘Ik ben niet angstig aangelegd maar ik ben wel voorzichtig. Slaap ik bijvoorbeeld op een slaapzaal dan kijk ik wel even wie er nog meer zijn. Maar hostels zijn heel veilige en fijne plekken. Ik let ook op mijn spullen. Alsnog raak ik genoeg kwijt, hahaha, maar dat heb ik liever dan dat ik er stress van heb.’

Kris ontmoet overal leuke mensen. Op de foto: Saga en Fianna, moeder en dochter van het gastgezin in Götenburg/Zweden.

Je bent een meester in filmen en editen. Heb je dat jezelf geleerd? 

‘Ja, ik leer door te doen. Ik film de hele dag en edit tussendoor. Het is allemaal te mooi om niet vast te leggen, een mooie herinnering voor later, als een dagboek. Ondertussen inspireert het ook andere mensen, blijkt uit alle reacties. Wellicht kan ik ook wat veranderen, het moet normaler worden dat mensen in een rolstoel reizen. Ik weiger bijvoorbeeld extra te betalen voor mijn rolstoel in de trein, of een aangepaste kamer in een hostel. Als ik het uitleg snapt iedereen dat, maar ik hoop dat dat straks niet meer nodig is.’

Wat heb je nodig om je reis te maken? 

‘Een lijf en rolstoel die een beetje meewerken. En slaapplaatsen, liefst bij mensen die in het centrum van een stad wonen. Ik heb geen aanpassingen nodig. Als ik mijn stoel maar ergens neer kan zetten. Ik slaap ook prima op een bank. Ik let ook goed op mijn gezondheid en eet gezond.’ 

Je hebt regelmatig materiaalpech …

‘Mijn rolstoel met Tri-ride (aankoppelbike) is het allermooiste ding wat ik ooit heb gehad. Het is mijn alles, mijn vrijheid. Maar de Tri-ride noem ik inmiddels ook mijn Hel-bike. Hij is compact en wendbaar, maar de service is echt bagger. Daardoor zat ik 2,5 week vast in Letland. Eerst zeiden ze de motor, toen de remmen. Achteraf was het dat allemaal niet. Het gaat nu beter maar opgelost is het nog steeds niet.’

 

Kris reist met een InterRail-pas (onbeperkt reizen in 33 landen). In- en uitstapassistentie blijkt niet overal makkelijk te regelen.

Wat staat er nog op je je ‘Bucketkris’?

‘Ik heb geen plan en geen einddatum, dat is het allerlekkerste. Ik heb maar één doel, gelukkig zijn. Tegelijk weet ik niet hoelang ik het volhou en zijn er wel dingen die ik zeker nog wil doen: paragliden en zwemmen in zee! En ik kijk uit naar de mooie fietstochtjes in Hongarije en Slovenië. En zolang mijn maag het doet, proef ik zoveel mogelijk lokale dingen.‘

Niet meer voor te stellen dat je jaren op je kamer zat. Hoe hield je dat vol?

‘Dat was zwaar en het voelt oneerlijk. Maar het was mijn leven. Ik had een webwinkeltje in dierenspeelgoed. Ik had katten en een hond. Ben ook blijven vechten. Als je de kansen niet hebt moet je zien dat je ze krijgt en als je ze wel hebt dan moet je ze pakken. Toen ik eenmaal de juiste behandeling kreeg, en mijn rolstoel, zag ik weer mogelijkheden. ‘

Is de reis zoals je het had verwacht? 

‘Ik had niet een echte verwachting. Je kan het niet voorspellen. Ik ben hartstikke gelukkig, dat is wat ik hoopte en dat is gelukt.

>> Volg Kris op Instagram en Youtube.

 Kris: “Doe dat wat je gelukkig maakt. Stel prioriteiten die helpen om gelukkig te zijn“

 

 

Dit artikel verscheen eerder in Support Magazine (nr 3 2022).

Tekst: Eelke Kelderman
Beelden: Kris Switser

Tenerife voordelen van massa

Mijn motto, ‘bij twijfel doen’ heeft me uiteindelijk over de streep getrokken om samen met Tjeerd in het vliegtuig te stappen, naar de Spaanse zon. Ik ben altijd een twijfelkont maar deze keer heb ik er zelfs een therapiesessie aan gewijd. Twee Eelke’s die samen bekvechten. Je kan er beter niet tussen gaan zitten. De één die vliegen in tijden van een pandemie eigenwijs en dom vindt en de ander die voluit wil leven en zich niet onnodig wil laten tegenhouden. Lang bleef in het ongewis wie zou ‘winnen’ maar wat ben ik blij dat ik de angst niet heb laten kiezen.

Massa

We genieten voluit! Twee weken warme zon, elkaar en een beetje luieren. Ondertussen verbazen we ons ook over de massa mensen die bijna doelloos heen en weer lijkt te lopen over de kilometers lange boulevard, langs zonnebedjes en restaurants. De zuidkust van Tenerife is het typische voorbeeld van massatoerisme waar ik me nog niet eerder zo direct in bevond. Het past me eigenlijk niet maar ik ervaar ook de voordelen. Toegankelijkheid in alle vormen blijkt makkelijker als er massa is die er om vraagt. Opritjes waar nodig, restaurantjes met één toilet maar dan wel gewoon een rolstoeltoegankelijke, scootmobielverhuur op elke straathoek, er zijn zelfs tweepersoons scoots te huur. En de klapper, een overdekt terras op het strand met strandrolstoelen en stoere strandwachten die je in en uit de zee begeleiden. Vanuit het vliegveld stap je ook gewoon in een toegankelijke bus naar je hotel of appartement.

Toegankelijke strand, Playa Vista bij Los Christianos

Het ultieme plekje 

We geven ons er dus maar aan over, of kiezen onze momentjes op rustige terrasjes net achter de boulevard. Na ruim een week zie ik natuurlijk ook wat er nog beter kan. Een betaalbare rolstoeltoegankelijke rondtour met gids over het eiland lijkt onvindbaar evenals een fijn appartementje waar ook de keuken onderrijdbaar is. De velen rollers die hier rondtoeren zijn allemaal benieuwd waar de andere roller verblijft. Niemand lijkt het ultieme plekje nog gevonden te hebben. Want ook Marysol, het bekendste ‘rollerhotel’ op Tenerife kent zo zijn min-puntjes. Prijzig, alleen halfpension te boeken en alleen bereikbaar via een steile weg. Het heerlijke buitenzwembad (32 º!) maakt wel veel goed.

Zakenpartner gezocht

Dus, ik zoek een zakenpartner/investeerder! Ik weet zeker dat een goed toegankelijk appartementencomplexje hier, op dit jaar rond heerlijke eiland en bovendien op prima vliegafstand, snel volgeboekt zal zijn. Zoek je een zinvolle investering of weet je iemand met geld, mail me gerust.

Maar nu heb ik nog even echt vakantie. Dus in deze blog een keer geen uitgebreide informatie over alle ins en outs van het eiland. Misschien komt het later nog. Wel een paar zonnige plaatjes om jullie winterse gedachten op te vrolijken.

Toch nog even over ons huisje

Wij verblijven in huisje Casita van Anykasur. Niet luxe en zeker niet perfect maar wel goed betaalbaar en met veel privacy. Het terras bij het huisje is op z’n Spaans rondom afgesloten door een dikke, witte muur. Wij zitten hier heerlijk uit de wind, ’s ochtends is er direct een lekker zonnetje. Voordeel van een huisje vind ik ook dat je je eigen potje kan koken en niet opgejaagd wordt omdat je op tijd bij het ontbijt moet verschijnen.

Anykasur verhuurt op dit plekje, op 2o meter afstand van het goed toegankelijke strand Playa las Vistas, vijf verschillende rolstoeltoegankelijke huisjes. Let op, er zijn grote verschillen tussen de huisjes. Ons 2-persoonshuisje heeft bijvoorbeeld een redelijk ruime, vierkante badkamer maar geen beugels bij het toilet. De toegang van het huisje is veel te stijl voor een handbewogen rolstoel. De keukens zijn in geen enkel huisje aangepast. Informeer je dus goed als je hier naartoe wilt.

 

Na een boulevardwandeling van 8 kilometer genieten we van een wat authentieker dorp Caleta en komen we dit bloemenbootje tegen.

 

 

 

Support Magazine Vakantie-editie 2022

Alweer vier jaar ben ik van oktober tot half december lekker druk als hoofdredacteur voor de Vakantie-editie van Support Magazine. De ervaring leert dat ik er niet nog veel naast kan doen en ook dit jaar nam ik mij voor eerder te beginnen en meer schrijfklussen uit handen te geven. Deze keer is me dat ook gelukt! En ook al blijft het tot het moment van afleveren bij de drukker spannend, het liep behoorlijk vlot. Ook de samenwerking met eindredacteur en vormgever ging soepel. Ik zie dat zelf terug in het nummer. Geen afgeraffelde pagina’s of foutjes van op het laatste moment nog iets wijzigen. Ik had zelfs een oplossing klaar staan voor een tekst die maar niet binnen kwam.

Ik hoop dat het blad je inspireert en laat dromen over mooie bestemmingen. Laten we samen duimen dat we komend jaar, op z’n minst op veilige reisafstand, weer meer op ontdekking kunnen gaan! Deel je jouw reisbelevenissen op Instagram of Facebook met #supportvakantie en #eelkedroomt? Een mailtje vind ik ook heel leuk.

Wat staat er in de Support Magazine Vakantie-editie 2022?

Met het oog op corona zochten we voor de Vakantie-editie 2022 naar bestemmingen niet te ver van huis, en dat bleek helemaal geen probleem. Duitsland bijvoorbeeld kent prachtige natuurgebieden en ook op het gebied van historie en cultuur heeft het land veel te bieden. Het woord barrierefrei staat er bovendien goed op de agenda. De Vakantie-editie helpt je op weg om de mooiste toegankelijke bestemmingen bij onze oosterburen te ontdekken.

Blijf je liever in eigen land, geniet dan van de stedentrips die ik samen met zes rollende locals uit onze provinciehoofdsteden samenstelde. Zij deelden favoriete plekjes in hun eigen stad, en dat leverde verrassende insiderstips op. Ongehinderd.nl zocht er een leuk toegankelijk hotel bij, dus alle informatie voor een fijn weekend weg ligt al klaar!

In gedachten meereizen met ervaren rollende reizigers kan ook. Zo ontdekte ik Sylvia Longmire, een internationaal bekend reisblogger met als thuisbasis Orlando, Florida. Sylvia bezocht in haar rolstoel 49 landen over de hele wereld, de meeste helemaal in haar eentje. Haar verrassendste ervaring: Shanghai, de bedroevendste: Boekarest. In een vier pagina’s tellend interview vertelt ze er meer over. Op de coverfoto zie je Sylvia in het zonnige Havana, de plek waar ze oorspronkelijk vandaan komt.

Verder in de Vakantie-editie 2022: Presentatrice Eva Eikhout over haar Franse avonturen, een (hilarische) gastcolumn van filmmaker Mari Sanders, het logboek van een heerlijke cruise over de Griekse wateren en een reportage over watersport ‘zonder getut’ op de Loosdrechtse Plassen. En nog veel meer!

Lid worden of los nummer bestellen?

Wil je de Support Magazine Vakantie-editie ’22 Support ontvangen? Dat kan! Word je nu lid van Support Magazine dan ontvang je de vakantie editie en ben je zeker dat je die van komend jaar ook niet mist! Lid worden kan vanaf  € 19,99. Je krijgt dan ook het boek ‘Pak je Carlosmoment’ van Jaap Bressers cadeau. Bekijk het aanbod via SupportMagazine.nl. De Vakantie-editie 2022 is ook los te bestellen via de webshop voor € 4,99 (excl. verzendkosten).

Update sept 2022: De Vakantie-editie ’22 is uitverkocht. Je kunt het nummer nu gratis lezen via op Supportmagazine.nl  

 

Alle voorgaande vakantie-edities op een rij!

 

Support Magazine

Support Magazine verschijnt 6x per jaar en is een magazine over leven, wonen en werken met een lichamelijke beperking. Het blad wordt gemaakt door een professionele redactie met ervaringsdeskundigen en verschijnt bij uitgeverij Virtu-media. Support Magazine heeft momenteel een bereik van 12.000 lezers en de website genereert 8.500 unieke bezoekers per maand.

Alle abonnees ontvangen aan het eind van het jaar de extra Vakantie-editie gratis bij hun abonnement.

1
2
…
4